Bağırsak sarkması, tıbbi literatürde rektal prolapsus olarak bilinir ve rektumun, yani kalın bağırsağın en alt kısmının, anüsten dışarı doğru kayması durumudur. Genellikle yaşlı bireylerde ve kadınlarda daha sık görülen bu durum, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.
Bağırsak Sarkmasının Nedenleri
Bağırsak sarkmasının kesin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, birkaç faktör bu duruma katkıda bulunabilir. Pelvik taban kaslarının zayıflaması, rektumun destek yapılarının gevşemesi ve kronik kabızlık gibi durumlar rektal prolapsusa yol açabilir. Kadınlarda daha sık görülmesinin sebebi, doğum sırasında pelvik taban kaslarının zarar görmesi olabilir.
Risk Faktörleri
Bağırsak sarkması riskini artıran birkaç önemli faktör vardır. Kadınlarda rektal prolapsus erkeklere göre daha sık görülür. Bu durum genellikle 50 yaş üzeri bireylerde yaygındır. Sürekli zorlanma, pelvik taban kaslarını zayıflatarak bağırsak sarkmasına yol açabilir. Ayrıca, pelvik bölgesine yapılan cerrahiler de bu duruma neden olabilir.
Belirtiler
Bağırsak sarkmasının belirtileri arasında anüsten dışarı çıkan kırmızımsı bir doku, bağırsak hareketleri sırasında ağrı veya rahatsızlık, dışkı kaçırma (fecal inkontinans) ve rektumda baskı hissi bulunur. Ayrıca, rektal kanama, mukus veya kan sızması, kabızlık veya gevşek dışkı, bağırsak hareketi sonrasında rektumun tam boşalmamış hissi gibi belirtiler de gözlemlenebilir.
Teşhis
Bağırsak sarkmasının teşhisi, genellikle fiziksel muayene ve çeşitli testlerle konur. Dijital rektal muayene, defekografi (bağırsak hareketi sırasında çekilen X-ray veya MRI), anorektal manometri (anal sfinkter kaslarının gücünü ölçen test) ve kolonoskopi gibi testler kullanılır. Dijital rektal muayene, rektal alanın sorunlarını kontrol etmek için kullanılır. Anal manometri, anal sfinkter kaslarının sıkılığı ve rektumun nasıl çalıştığını ölçer. Defekografi, alt sindirim sistemi çevresindeki yapısal değişiklikleri gösterir. Kolonoskopi ise diğer durumları dışlamak için kullanılır.
Tedavi Yöntemleri
Bağırsak sarkmasının tedavisinde, durumun şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak çeşitli yöntemler kullanılabilir. Hafif vakalarda, kabızlığı önlemek için lifli gıdalar tüketmek, bol su içmek ve dışkı yumuşatıcılar kullanmak önerilebilir. Ancak çoğu durumda cerrahi müdahale gerekebilir.
Cerrahi Tedavi
Abdominal yolla onarım (rektopeksi), rektumun karın içinden tekrar yerine sabitlendiği bir prosedürdür. Bu işlem açık veya laparoskopik cerrahi ile yapılabilir. Perineal yolla onarım ise rektumun prolapsus olan kısmının çıkarılması ve kalan kısımlarının yeniden bağlanmasını içerir. Bu yöntem genellikle yaşlı ve ameliyat riski yüksek hastalarda tercih edilir.
Bağırsak Sarkmasını Önleme
Bağırsak sarkmasını önlemek için kabızlığı önlemek ve pelvik taban kaslarını güçlendirmek önemlidir. Bunun için günlük diyetinize bol miktarda meyve, sebze ve tam tahıl eklemek, günlük en az 6-8 bardak su içmek, ağır kaldırma aktivitelerinden kaçınmak ve pelvik taban kaslarını güçlendirmek için Kegel egzersizleri yapmak faydalıdır.
Pelvik Taban Kasları
Pelvik taban kasları, rektumun ve diğer pelvik organların desteklenmesinde kritik bir rol oynar. Pelvik taban kaslarının zayıflaması, rektal prolapsus riskini artırabilir. Bu kasların güçlendirilmesi için Kegel egzersizleri önerilir. Bu egzersizler, pelvik taban kaslarını sıkıp bırakma prensibine dayanır ve kasların tonusunu artırarak rektal prolapsus riskini azaltabilir.
Kronik Kabızlık
Kronik kabızlık, rektal prolapsus gelişiminde önemli bir risk faktörüdür. Kabızlık, dışkılama sırasında aşırı zorlanmaya neden olabilir ve bu da pelvik taban kaslarının zayıflamasına yol açabilir. Kabızlığı önlemek için lif açısından zengin bir diyet, bol su tüketimi ve düzenli egzersiz önerilir. Ayrıca dışkıyı yumuşatmak için dışkı yumuşatıcılar ve laksatifler kullanılabilir. Ancak bunların uzun süreli kullanımı önerilmez.
Doğum Sonrası Bağırsak Sarkması
Doğum, pelvik taban kaslarının zayıflamasına ve hasar görmesine neden olabilir. Bu durum, doğum sonrası dönemde rektal prolapsus riskini artırabilir. Doğum sonrası dönemde pelvik taban kaslarını güçlendirmek için Kegel egzersizleri önerilir. Ayrıca kabızlığı önlemek için lifli gıdalar tüketmek ve bol su içmek önemlidir.
Cerrahi Yöntemler
Rektal prolapsus tedavisinde cerrahi yöntemler genellikle gereklidir. Cerrahi tedavi seçenekleri arasında abdominal yolla onarım (rektopeksi) ve perineal yolla onarım bulunur. Rektopeksi, rektumun karın içinden tekrar yerine sabitlendiği bir prosedürdür. Bu işlem açık veya laparoskopik cerrahi ile yapılabilir. Perineal yolla onarım ise rektumun prolapsus olan kısmının çıkarılması ve kalan kısımlarının yeniden bağlanmasını içerir. Cerrahi tedavi, hastanın yaşına, genel sağlık durumuna ve prolapsusun şiddetine bağlı olarak seçilir.
Kabızlık Önleme Yöntemleri
Kabızlığı önlemek, rektal prolapsus riskini azaltmada önemli bir adımdır. Kabızlık önleme yöntemleri arasında lif açısından zengin bir diyet, bol su tüketimi ve düzenli fiziksel aktivite yer alır. Lifli gıdalar, dışkıyı yumuşatarak bağırsak hareketlerini düzenler. Günde en az 6-8 bardak su içmek, bağırsak hareketlerini kolaylaştırır ve kabızlığı önler. Düzenli egzersiz, bağırsak hareketlerini teşvik eder ve pelvik taban kaslarını güçlendirir. Ayrıca dışkı yumuşatıcılar ve laksatifler kullanılabilir, ancak bunların uzun süreli kullanımı önerilmez.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Rektal prolapsus riskini azaltmak için yaşam tarzı değişiklikleri önemlidir. Bu değişiklikler arasında lif açısından zengin bir diyet, bol su tüketimi, düzenli egzersiz ve ağırlık kaldırmaktan kaçınma yer alır. Ayrıca sigara içmekten kaçınmak ve kronik öksürük gibi pelvik taban kaslarına zarar verebilecek durumları tedavi etmek de önemlidir. Sağlıklı bir kiloyu korumak, pelvik taban kasları üzerindeki baskıyı azaltarak rektal prolapsus riskini azaltabilir.
Merak Edilenler
Bağırsak Sarkması Neden Olur?
Bağırsak sarkması, genellikle pelvik taban kaslarının zayıflaması, kronik kabızlık ve doğum gibi nedenlerle ortaya çıkar. Yaşlanma süreci de bu durumu tetikleyebilir.
Bağırsak Sarkması Tedavisinde Hangi Yöntemler Kullanılır?
Tedavi, hastanın yaşına, sağlık durumuna ve prolapsusun şiddetine bağlı olarak değişir. Hafif vakalarda yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi önerilirken, şiddetli vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir.
Bağırsak Sarkması Tekrar Edebilir mi?
Evet, bağırsak sarkması cerrahi tedavi sonrasında bile tekrar edebilir. Bu nedenle, kabızlığı önlemek ve pelvik taban kaslarını güçlendirmek için önerilen yaşam tarzı değişikliklerine uyulması önemlidir.